آشنایی با پنل تیروئید در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی
آشنایی با پنل تیروئید در آزمایشگاه تشخیص طبی
از جمله شایع‌ترین بیماری‌های غدد که افراد برای تشخیص آن‌ها به آزمایشگاه تشخیص طبی مراجعه می‌کنند، اختلالات غده تیروئید است. شاید این موضوع برایتان جالب باشد که پس از دیابت، دومین بیماری شایع متابولیسمی مربوط به این غده است. اهمیت این موضوع به اندازهای است که در تقویم، روز جهانی تیروئید (25 می / 4 خرداد 1402) در میان مناسبت‌های گوناگون به چشم می‌خورد. از این رو قصد داریم در ادامه این مقاله به بررسی آزمایش‌های تشخیص طبی مربوط به این غده و نحوه تفسیر آن‌ها برای تشخیص و درمان بیماری‌های گوناگون بپردازیم.
پنل تست‌های کارکرد تیروئیدی
در صورتی که پزشک به بیماری‌های مربوط به غده تیروئید مشکوک شود، بیمار خود را برای بررسی برخی از آیتم‌های زیر به آزمایشگاه تشخیص طبی ارجاع می‌دهد. نمونه مورد نیاز برای انجام این آزمایش‌ها خون است و روش انجام آن‌ها نیز ایمونو اسی (الایزا) می‌باشد.
TSH: این هورمون توسط هیپوفیز ترشح می‌شود و میزان ترشح هورمون‌های تیروئیدی را تنظیم می‌کند. از این رو اندازه گیری آن برای تشخیص مشکلات مربوط به تیروئید حائز اهمیت است. توجه داشته باشید که مقدار ترشح TSH تحت تاثیر هورمون آزادکننده تیروتروپین TRH که از هیپوتالاموس ترشح می‌شود، افزایش پیدا می‌کند.
- tT4 : T4 تام که شامل هورمون تیروکسین آزاد و هورمون تیروکسین متصل به حامل‌های پروتئینی خون می‌شود.
- tT3 : T3 تام که شامل هورمون T3 آزاد و هورمون T3 متصل به حامل‌های پروتئینی خون می‌شود.
- Thyroid Stimulating Immunoglobulin (TSI) : نوعی ایمونوگلوبولین که در افراد مبتلا به بیماری گریوز ترشح می‌شود.
- Free T4
- Free T3
- T3 resin uptake : به منظور اندازه‌گیری غیرمستقیم ظرفیت اتصالی هورمون تیروئیدی موجود در سرم استفاده می‌شود.
- (TG) Thyroglobulin : یک گلیکوپروتئینی ترشحی از بافت اپی‌تلیوم تیروئید است که شکل پیش‌ساز یا ذخیره‌ای هورمون های T3 و T4 می باشد.
- Anti-TG-Ab : آزمایش آنتی‌تیروگلوبولین (Anti T.g) یک ابزار کمکی در جهت تشخیص و نظارت بر بیماری‌های خودایمنی تیروئید (مانند بیماری‌های گواتر گریوز یا التهاب تیروئیدی هاشیموتو) می‌باشد.
- Anti-TPO-Ab : اتوآنتی بادی که سیستم کمپلمان را فعال می‌کنند و این یک آزمایش حساس برای تشخیص بیماری‌های تیروئیدی اتوایمیون مانند تیروئیدیت هاشیموتو، میگزدم ایدیوپایتک و بیماری گریوز است.
آزمایشگاه تشخیص طبی و تخصصی پیوند بعنوان معتبرترین مرکز تشخیص آزمایشگاهی در تهران با در اختیار داشتن تجهیزات مدرن و با تکیه بر دانش روز دنیا و استفاده از کیت‌های کمپانی‌های معتبر بین‌المللی درجهت ارایه خدمات تشخیص آزمایشگاهی تخصصی و فوق تخصصی با کیفیت و پاسخ‌دهی نتایج آزمایش در کمترین زمان آماده خدمت رسانی می‌باشد. جهت دریافت اطلاعات تکمیلی درخصوص شرایط قبل از انجام آزمایش‌های تیروئیدی اینجا کلیک نمایید و یا با پزشکان و مسئولین در آزمایشگاه پیوند تماس حاصل فرمایید.
بررسی آزمایش‌های مربوط به شایع‌ترین بیماری‌های غده تیروئید
در این بخش قصد داریم شما را با تغییرات هورمونی مربوط به شایع‌ترین بیماری‌های تیروئیدی که افراد برای بررسی آن‌ها به آزمایشگاه تشخیص طبی مراجعه می‌کنند آشنا کنیم.
1- بیماری هاشیموتو
هاشیموتو نوعی بیماری خودایمنی غده تیروئید است که طی آن به دلیل تولید آنتی بادی‌های ضد TPO یا TG، تیروئید کم کار می‌شود. بنابراین در این بیماری ضمن کاهش tT3 و tT4، افزایش Anti-TG-Abیا Anti-TPO-Ab مشاهده می‌شود. از طرفی کاهش هورمون‌های تیروئیدی در خون سبب افزایش ترشح TSH خواهد شد.
2-کم کاری تیروئید اولیه
کم کاری تیروئید اولیه زمانی است که غده تیروئید نمی‌تواند هورمون تیروئید کافی برای تامین نیازهای بدن تولید کند. در نتیجه، سطح TSH بالا است زیرا هیپوفیز دائماً بازخورد دریافت می‌کند که هورمون تیروئید (T4) بیشتری باید تولید شود. در نتیجه، هیپوفیز TSH بیشتری آزاد می‌کند.
2- کم کاری تیروئیدی نوع ثانویه
از جمله شایع‌ترین بیماری غدد که افراد برای تشخیص و بررسی درمان آن به آزمایشگاه تشخیص طبی مراجعه می‌کنند، کم کاری تیروئید نوع ثانویه است. در این نوع کم کاری، مشکل از غده تیروئید نیست بلکه بیماری ناشی از اختلال در عملکرد هیپوفیز یا هیپوتالاموس است. بنابراین طی آن tT3 و tT4 کاهش پیدا می‌کنند و دو حالت زیر ممکن است دیده شوند:
- کاهش TSH نشان دهنده وجود اشکال در غده هیپوفیز است. در این شرایط، باید مقدار TRH افزایش یافته باشد.
- اگر TSH و TRH هر دو کاهش پیدا کرده باشند، مشکل از هیپوتالاموس است.
3- پرکاری غده تیروئید (از نوع مقاومت به هورمون تیروئید)
این بیماری مشابه دیابت است و طی آن، گیرنده‌های هورمون تیروئید در سلول‌های هدف دچار مشکل می‌شوند. از این رو علی رغم اینکه میزان هورمون‌های تیروئیدی در بدن بالا است، مقدار TSH نیز بالا می‌رود.
4- گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید
منظور از گواتر، رشد غیر طبیعی غده تیروئید بدون منشا توموری است. این رشد براي این است که تیروئید بتواند سطح نرمال هورمون‌های T3 و T4 را در خون حفظ کند. این اتفاق هنگامی رخ می‌دهد که میزان ید در دسترس این غده کاهش پیدا کند. در نتیجه میزان T3 و T4 نیز کم می‌شود و متعاقبا مقدار TSH و TRH افزایش می‌یابد. افزایش TSH باعث رشد سلول‌های تیروئیدی و بزرگ شدن این غده خواهد شد.
5- بیماری گریوز (Graves)
در این بیماری، نوعی ایمونوگلوبولین به نام TSI ترشح می‌شود که اثر آن مشابه TSH است. این ایمونوگلوبولین باعث افزایش ترشح هورمون‌های تیروئیدی می‌شود و در نتیجه مقدار TSH به دلیل فیدبک منفی کاهش می‌یابد. این در حالی است که فیدبک منفی روی TSI اثری ندارد.
6- سرطان غده هیپوفیز
سرطان غده هیپوفیز سبب پرکاری تیروئید و افزایش T3، T4 و TSH می‌شود.
7- افزایش میزان آلدوسترون
در صورتی که بیمار در اثر عوامل گوناگون دچار هیپرآلدوسترونیسم شود، کاهش TBG رخ می‌دهد. در نتیجه tT4 کاهش می‌یابد اما Free T4 نرمال خواهد بود.
8- دیس آلبومینمی خانوادگی
در این بیماری، ژن مربوط به آلبومین جهش می‌یابد و به همین دلیل تمایل این پروتئین حامل به T4 افزایش پیدا می‌کند. بنابراین tT4 افزایش می‌یابد اما سطح Free T4 نرمال باقی می‌ماند.
یک نکته مهم!
توجه داشته باشید که مواردی همچون مصرف داروهای استروژن دار و کورتون، پنی سیلین، سالیسیلات‌ها، بستری بودن، سابقه جراحی و … می‌توانند روی نتایج آزمایش مربوط به غده تیروئید اثر بگذارند. با توجه به این موضوع، باید بگوییم که تفسیر آزمایش تیروئید و تغییرات هورمونی این غده به دلیل ارتباط گسترده‌ای که با سایر عوامل دارد، کاری دشوار تلقی می‌شود و نیازمند داشتن تخصص در این حوزه است. از این رو صرفاً پزشک متخصص با در نظر گرفتن علائم بالینی و سابقه پزشکی بیمار، مجاز به تفسیر آزمایش است. در پایان امیدواریم با مطالعه این متن اطلاعات مفیدی را به دست آورده باشید.