روز جهانی تیروئید 1400
یکی از غده های مهم و اثرگذار در بدن، غده ی تیروئید است. این غده ی پروانه‌ای شکل که در جلو گردن واقع شده است وظیفه ی تولید دو هورمون مهم تیروکسین و تری یدو تیرونین را بر عهده دارد. با توجه به نقش حیاتی این غده، اگر اختلالی در عملکرد آن رخ دهد عملکرد بدن با مشکل مواجه خواهد شد. بیماری‌های تیروئید از جمله بیماری‌های شایع پزشکی است که بسیاری از مردم از آن اطلاع کافی ندارند به همین دلیل در جهت آگاهی رسانی به عموم مردم جامعه 4 خرداد را روز جهانی تیروئید و 31 اردیبهشت تا 7 خرداد را هفته ی تیروئید نامگذاری کرده‌اند. در این راستا در ادامه معرفی اجمالی از بیماری‌های تیروئید و روش های تشخیص آن ارائه شده است.
آشنایی با وظایف غده تیروئید
غده تیروئید متشکل از دو لوپ است که به وسیله ی پل کوچکی به نام ایسموس به یکدیگر متصل شده اند. همانطور که گفته شد غده تیروئید وظیفه ی ساخت دو هورمون مهم بدن یعنی تیروکسین و تری یدو تیرونین را بر عهده دارد. این هورمون‌ها به عملکرد طبیعی تمام سلول‌های بدن کمک وافری می کنند. علاوه بر دو هورمون ، این غده هورمون‌های T3 ، T4 و کلسیتونین را نیز تولید می‌کند. هورمون‌های ذکر شده در تنظیم میزان کلسیم خون نقش دارند. بنابراین می‌توان گفت هورمون‌های ترشح شده از غده تیروئید بر تنظیم سرعت عملکرد سلول و متابولیسم سلولی اثرگذار هستند.
انواع بیماری های تیروئید
عملکرد غده تیروئید نیز مانند سایر اعضای بدن می‌تواند با مشکلاتی مواجه شود. با کسب آگاهی از علائم بیماری‌های تیروئید می‌توان از بروز بیماری‌های جدی پیشگیری به عمل آورد. در زیر معرفی اجمالی از بیماری‌های تیروئید صورت گرفته است که مطالعه ی آن خالی از لطف نیست.
بیماری های تیروئید
کم کاری تیروئید
در بین بیماری‌های تیروئید کم کاری تیروئید بیشترین شیوع را دارد. زمانی این بیماری رخ می‌دهد که میزان ترشح هورمون‌های غده تیروئید کاهش یابد. این بیماری خود را با علائم گوناگونی نشان می‌دهد که از جمله ی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- خستگی بیش از اندازه
- اختلال در حافظه
- افسردگی
- حساسیت به سرما
پرکاری تیروئید
برخلاف کم کاری تیروئید، پرکاری تیروئید خود را با افزایش میزان هورمون های ترشح شده توسط این غده نشان می‌دهد. اما مهمترین علائم این بیماری به شرح زیر است:
- بیش فعال شدن
- پرخوری
- افزایش وزن
- حساسیت به گرما
گریوز
گریوز یک از بیماری‌های تیروئید است که در دسته بیماری‌های خود ایمنی قرار می‌گیرد. این بیماری علائمی مشابه با پرکاری تیروئید دارد زیرا بروز آن موجب افزایش ترشح هورمون‌های غده تیروئید می‌شود. لازم به ذکر است این بیماری نیز همچون سایر بیماری‌های خود ایمنی در زنان شیوع بیشتری دارد.
هاشیموتو
هاشیموتو نیز نوعی بیماری خود ایمنی است که در غده تیروئید رخ می دهد. علت رخ دادن این بیماری هنوز در دست بررسی است اما بسیاری آن را ناشی از رشد باکتری و یا ویروس میدانند. برخی دیگر از محققان نیز معتقدند که عامل وراثت علت بروز این بیماری است. اما از علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش وزن
- افسردگی
- حساسیت به گرما و سرما
- خشک شدن پوست
- رنگ پریدگی
- خواب رفتگی اندام ها
- کوفتگی
- احساس وحشت ناگهانی
- کند یا تند شدن ضربان قلب
- افزایش کلسترول خون و کاهش قند خون
- ضعف یا گرفتگی ماهیچه‌ها
- ضعف حافظه
- ریزش موها
ندول‌های تیروئید
از دیگر بیماری های تیروئید، ندول‌های تیروئید است. ندول‌های تیروئید به صورت گره یا توده هایی در غده تیروئید خود را نشان می دهند و به دو صورت متعدد و منفرد قابل مشاهده است. اگر چه ماهیت این توده ها بی خطر است اما ممکن است گاهی از حالت خوش خیم به بدخیم تغییر حالت بدهند. این بیماری خود را با علائم زیر نشان می دهد:
- کاهش وزن ناگهانی
- تعریق زیاد
- رعشه
- عصبانیت
- ضربان قلب تند و نامنظم
گواتر
اگر غده تیروئید از نظر اندازه بزرگتر از حد نرمال شود، گواتر رخ داده است. بیماری گواتر بر تنفس و بلع اثر منفی دارد اما وجود آن با درد همراه نیست. علائم این بیماری به شرح زیر است:
- تورم در پایه گردن
- احساس تنگی در گلو
- سرفه
- وجود مشکل در بلع
- وجود مشکل در تنفس
سرطان تیروئید
سرطان ناشی از رشد غیر طبیعی سلول‌ها است و می‌تواند به دو دسته خوش خیم و بدخیم تقسیم شود. اگر در سلول‌های غده تیروئید نیز رشد غیر عادی صورت گیرد می‌توان شاهد رخ دادن سرطان تیروئید بود. سرطان تیروئید در دسته سرطان‌های خطرناک قرار می گیرد و راه‌های درمانی بسیاری برای آن وجود دارد. از علائم سرطان تیروئید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس گیر کردن چیزی در گلو
- داشتن مشکل در بلع آب دهان یا غذا
- خشن شدن ناگهانی صدا
- داشتن سرفه های مکرر و بدون علت
روش های تشخیص آزمایشگاهی تیروئید
هورمون‌های غده تیروئید در خون ریخته می‌شود به همین دلیل برای تشخیص بیماری‌های تیروئید لازم است یک سری آزمایش ها تجویز شود. روش‌های تشخیص آزمایشگاهی تیروئید به این صورت است که در مرحله اول برای تشخیص بیماری تیروئید آزمایش‌های هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) و هورمون T4 تجویز می‌شود. TSH هورمونی است که از غده هیپوفیز برای تحریک غده تیروئید ترشح می‌شود. این هورمون در واقع غده تیروئید را وادار به تولید و ترشح دو هورمون تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) می‌کند. در راستای تکمیل و تفسیر این دو آزمایش ذکر شده لازم است بیمار آزمایش‌های زیر را نیز انجام دهد:
- T3 آزاد
- کلسیتونین
- تیروگلوبولین
- Anti TPO
با توجه به اینکه هورمون‌های غده تیروئید در خون ترشح می‌شوند، دادن آزمایش خون برای تشخیص اولیه این بیماری کافی است. بعد از انجام این آزمایش، سطح هورمون موجود در خون سنجیده می شود و پزشک بر اساس نتایج ارایه شده از سوی آزمایشگاه می‌تواند وجود یا عدم وجود بیماری های تیروئید را تشخیص دهد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص آزمایش‌های غربالگری تشخیصی اینجا کلیک نمایید.
منابع