زمان به صفر رساندن مالاریا فرا رسیده است:روز جهانی مالاریا 2023
مالاریا، بیماری با سابقه در ایران
با اینکه آمار و ارقام نشان میدهد که بیماری مالاریا در ایران طی سالهای اخیر بسیار کاهش داشته است، اما همچنان در برخی مناطق ایران این بیماری به عنوان یک خطر بزرگ تلقی میشود. این خطر در استانهایی مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان و نواحی جنوب و جنوب شرقی بیشتر است. با توجه به اینکه شعار روز جهانی مالاریا 2023 درباره ضرورت به صفر رساندن این بیماری است، با انجام تشخیص آزمایشگاهی مالاریا میتوانید به سازمان جهانی بهداشت در این باره کمک کنید.
وضعیت مالاریا در برخی استانها چنان پرخطر است که به گردشگران خارجی توصیه میشود قبل از مسافرت به ایران، دستورالعمل پزشک خود را برای مصرف قرصها دنبال کنند و مراقب سلامتی خود باشند.
اما بیشترین میزان تلفات در ایران به سال 1990 برمیگردد، جایی که بیش از 98 هزار مورد ابتلا به مالاریا گزارش شد. از سوی دیگر، مرکز بیماریهای واگیردار وزارت بهداشت گزارش داده است که در سه سال اخیر میزان مالاریای بومی در ایران به صفر رسیده است و بیماران در ایران، این بیماری را پاکستان و افغانستان با خود آوردهاند. البته ناگفته نماند که تمرکز وزارت بهداشت بیشتر بر استانهای سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان است که از دیگر مناطق ایران خطر ابتلای بیشتری دارند. با تمام این اوصاف نباید این بیماری را دست کم بگیرید و در صورت نیاز برای مقابله با آن تشخیص آزمایشگاهی مالاریا را انجام دهید.
بد نیست در آستانه روز جهانی مالاریا 2023 با این بیماری و شیوه مقابله با آن بیشتر آشنا شویم.
روز جهانی مالاریا 2023، خطر بسیار نزدیک است
بر اساس آخرین گزارشات ارائه شده، در سال 2020 حدود 241 میلیون مورد ابتلا به مالاریا گزارش شده است. از این میزان بیش از 62 هزار منجر به مرگ شده است. این آمار نشاندهنده اختلاف 14 میلیونی نسبت به سال 2019 است.
دلیل این اتفاق و افزایش میزان شیوع، عدم تشخیص آزمایشگاهی مالاریا به دلیل مشکلات ایجاد شده توسط بیماری COVID-19 و اختلال در ارائه خدمات درمانی است. به گونهای که تقریبا دو سوم از میزان مرگ و میر (47000) به دلیل اختلال در پیشگیری، تشخیص و درمان مالاریا اتفاق افتاده است.
پس در واقع تشخیص آزمایشگاهی مالاریا هنوز هم به عنوان یک عنصر مهم برای جلوگیری از آسیب ناشی از این بیماری به شمار میرود.
به دلیل همین آمار بالا است که روز جهانی مالاریا 2023 با شعار « زمان به صفر رساندن مالاریا فرا رسیده است» تلاش کرده تا درباره این بیماری اطلاعرسانی بیشتری انجام دهد. متاسفانه در ایران، این بیماری بسیار ناشناخته است. با اینکه به دلیل تنوع اقلیمی، ایران دارای توان بالقوه جهت انتقال این بیماری به شمار میرود.
بیماری مالاریا، آنچه باید بدانیم
آنچه باید درباره بیماری مالاریا بدانیم این است که علائم این بیماری تب و لرز شدید و علائم فیزیکی شبیه آنفولانزا است. به همین دلیل ممکن است بسیاری از افراد این بیماری را با یک سرماخوردگی ساده و یا گرمازدگی اشتباه بگیرند.
تشخیص آزمایشگاهی مالاریا بسیار به زمان وابسته است. مالاریا یک بیماری انگلی است که بعلت حضور تک یاختهای بنام پلاسمودیوم است که توسط نیش پشههای آلوده به انسان منتقل میشود .5 گونه انگل پلاسمودیوم وجود دارد که باعث ایجاد مالاریا در انسان میشود و 2 گونه از این گونه آن – پلاسمودیوم السیپارم(P. falciparum) و پلاسمودیوم ویواکس( P. vivax )- بزرگترین تهدید را تشکیل میدهند. پلاسمودیوم فالسیپارم کشندهترین انگل مالاریا و شایع ترین انگل در قاره آفریقا است. پلاسمودیوم ویواکس انگل غالب مالاریا در اکثر کشورهای خارج از جنوب صحرای آفریقا است.
گونههای دیگر مالاریا که میتوانند انسان را آلوده کنند عبارتند از پلاسمودیوم مالاریه P. malariae، پلاسمودیوم اوال P. ovale و پلاسمودیوم نولسی P. Knowlesi . این بیماری به دلیل ورود انگل پلاسموديوم در بدن انسان ایجاد میشود. این انگل بر روی گلبولهای قرمز تاثیر میگذارد و موجب پاره شدن گلبولهای قرمز میگردد. همچنین این بیماری توسط پشه آنوفل ماده منتقل میشود که 19 گونه آن در ایران شناخته شده است. از این میان فقط 7 مورد ناقل بیماری هستند.
مورد دیگر ضرورت تشخیص آزمایشگاهی مالاریا در صورت مشاهده علائم است. به این دلیل که گونه خطرناک P. falciparum نیز یکی از گونههای شایع این بیماری در ایران است. اما شایعترین نوع بیماری مالاریا در ایران P. vivax (پلاسمودیوم ویواکس) است که مهمترین علامت آن تب سه یک یا همان تب نوبه است که در هر سه روز خود را نشان میدهد. البته نشانه P. falciparum نیز همان تب سه یک به شکلی بدخیم و شدیدتر است. علایم بیماری بطوری است که ابتدا فرد مبتلا به مالاریا احساس سرما میکنند و سپس لرز مینمایند و بعد دچار تب میشوند و در نهایت عرق میکنند که به این مراحل حمله مالاریا گفته میشود. علائم دیگر مالاریا سردرد ، استفراغ ، بزرگی طحال ، کم خونی و دردهای عضلانی میباشد.
آنچه روز جهانی مالاریا 2023 بیان میکند این است که با افزایش آگاهی جمعی درباره این بیماری میتوان از شیوع بیش از اندازه آن جلوگیری کرد. مهمترین کاری که میتوانید انجام دهید این است که علائم این بیماری را بشناسید و افراد دیگر را نیز از این علائم آگاه کنید.
آیا بیماری مالاریا مسری است؟
همانطور که قبلتر اشاره شد، مالاریا در گلبولهای قرمز یافت میشوند. بنابراین این بیماری فقط از طریق انتقال خون یا پیوند اعضا و یا استفاده از سرنگهای مشترک آلوده به خون منتقل میشود. البته در مواردی ممکن است مالاریا از طریق مادر به جنین نیز منتقل شود. در ضمن مالاریا مانند سرماخوردگی از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود و امکان انتقال آن از طریق ارتباط جنسی نیز صفر است. این یعنی با برقراری ارتباط فیزیکی و نشستن کنار افراد مبتلا، به مالاریا مبتلا نمیشوید.
بهترین راه برای جلوگیری از بیماری مالاریا این است که در معرض پشههای ناقل قرار نگیرید و به نکات بهداشتی توجه کنید. البته توجه کنید که هنگام بازگشت از سفر، در صورتی که به محل پرخطر رفتهاید، حتما تشخیص آزمایشگاهی مالاریا را انجام دهید.
تشخیص آزمایشگاهی مالاریا، پشه را دم حجله بکشید
همانطور که گفتیم رایجترین علائم مالاریا، تب و لرز است. اما ممکن است نشانههای دیگری مانند سردرد، خستگی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و زردی صورت به دلیل از بین رفتن گلبولهای قرمز نشانههای این بیماری باشند.
مطمئنترین راه برای اینکه بدانید مالاریا دارید، انجام تشخیص آزمایشگاهی مالاریا است. تشخیص و درمان به موقع مالاریا باعث کاهش بیماری، جلوگیری از مرگ و میر و کاهش انتقال می شود WHO .توصیه میکند که همه موارد مشکوک مالاریا با استفاده از آزمایشهای تشخیصی مبتنی بر انگل (از طریق میکروسکوپ یا آزمایش تشخیصی سریع) تأیید شوند. در این آزمایش مستقیم و بررسی توسط میکروسکوپ یک قطره از خون شما برای احتمال وجود بیماری آزمایش میشود. البته این روش به کیفیت تجهیزات آزمایشگاه و نیروی کار مجرب وابسته است.
روشهای دیگری برای تشخیص مالاریا با استفاده از کیتهای آزمایشگاهی مختلف و روش PCR وجود دارد. استفاده از کیتهای مختلف برای زمانی که امکان دسترسی به میکروسکوپ وجود ندارد، گزینه مناسبی است. از طرفی دیگر روش PCR برای تشخیص نوع گونه مالاریا مورد استفاده قرار میگیرد.
پس در واقع روش معمول تشخیص آزمایشگاهی مالاریا، استفاده از میکروسکوپ است که بسیار به تجهیزات و نیروی کار وابسته است.
آزمایشگاه تشخیص طبی و تخصصی پیوند، با استفاده از کادر مجرب و در اختیار داشتن تجهیزات پیشرفته، به شما کمک خواهد کرد که تشخیصی سریع و مطمئن را داشته باشید. در واقع همانگونه که قبلتر هم اشاره شد این بیماری در صورتی که در کمترین زمان تشخیص داده نشود ممکن است باعث بروز عفونتهای شدید و حتی مرگ گردد.
پیشنهادی که ما به شما ارائه میدهیم این است که با آزمایشگاه تشخیص طبی پیوند میتوانید در کمترین زمان این بیماری را تشخیص دهید و عوارض آن را از بین ببرید. در صورتی که به یکی از استانهای سیستان و بلوچستان، کرمان و یا هرمزگان مسافرت کردید، در صورت بروز علائم حتماً با مراجعه به پزشک و معاینه بالینی و درصورت صلاحدید پزشک، تشخیص آزمایشگاهی مالاریا را انجام دهید.
به اطرافیان خود بیشتر اهمیت دهیم و شعار روز جهانی مالاریا 2023 را به نزدیکان و دوستان خود بگوییم.
ممنون از زحمات شما .. مختصر و مفید .