روز جهانی پوکی استخوان
ما به تشخیص و پیشگیری از پوکی استخوان اهمیت می دهیم
روز جهانی پوکی استخوان (WOD) یک کمپین یک ساله برای ارتقاء سطح آگاهی جهانی در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان پوکی استخوان و بیماری متابولیک استخوان است که هر ساله در تاریخ 20 اکتبر برگزار می شود.
شیوع پوکی استخوان در نقاط مختلف جهان، با توجه به افزایش قابل توجه در طول عمر افراد، سیر صعودی دارد. براساس مطالعات آمار زنانی که در سراسر جهان از بیماری پوکی استخوان (استئوپروز) رنج می برند بسیار بالاتر از مردان همسن خود می‌باشد. در سراسر جهان، پوکی استخوان عامل بیش از 8/9 میلیون شکستگی استخوان در سال می باشد به طوری که شکستگی استخوانی و مهره ای به ترتیب هر 3 ثانیه و 22 ثانیه رخ می دهد. از هر دو زن بالای 50 سال یک نفر از شکستگی استئوپروتیک رنج می برد. بر اساس گزارش های موجود، تعداد زیادی از ایرانیان به خصوص افراد مسن حداقل یک شکستگی را در زندگی تجربه می نمایند.
پوکی استخوان چیست و چگونه بر زندگی ما اثر میگذارد؟
پوکی استخوان به معنی کاهش تراکم و قدرت استحکامی استخوان می باشد که منجر به شکستن آسان استخوان میگردد.
چگونه پوکی استخوان بر زندگی ما تاثیر سوء دارد؟
استخوانهای بدن در صورت ابتلا به پوکی به راحتی شکننده می شوند. مناطق معمول که به پوکی استخوان مبتلا میشوند شامل استخوانهای ران، ستون مهره ها و استخوانهای مچ دست می باشند.
شکستگی در استخوانها همراه با درد و از دست دادن قدرت حرکتی می باشند و بعضا برای درمان استخوان آسیب دیده، نیاز به جراحی های ترمیمی می باشد.
آیا من در خطر ابتلا به پوکی استخوان هستم؟
بله. اما، درست مانند بیماری های قلبی، برخی از افراد، بیشتر در معرض خطر نسبت به ابتلا به پوکی استخوان هستند. البته برخی از عادات رفتاری همانند سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی، شما را بیشتر در معرض خطر نسبت به دیگران قرار میدهند.
بطور کلی، برخی از عوامل مستعد کننده برای ابتلا به پوکی استخوان را می توان تغییر داد و برخی را خیر.
آیا در آقایان نیز احتمال ابتلا به پوکی استخوان وجود دارد؟
بله، اما احتمال ابتلا در آقایان بسیار کمتر از بانوان می باشد.
آیا کودکان نیز در خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؟
پوکی استخوان از موارد بسیار نادر در کودکان محسوب می شود و بعضا بصورت خود محدود شونده بوده و عوارضی را بروز نمیدهد. اما در صورت ابتلا کودکان به پوکی استخوان، علایم آن در سنین بین 8 الی 14 سال بروزمیکند و با بالاتر رفتن سن و بلوغ، علایم بطور خود بخودی برطرف میگردد.
عوامل دیگری از جمله نقص استخوانی، سرطان، مشکلات تیروئیدی و بیماری کوشینگ در کودکان منجر به شکستگی استخوان می شود.
عواملی که کنترل آنها در ابتلا به پوکی استخوان خارج از دست ما هستند:
- احتمال ابتلا بانوان بیشتر از آقایان است.
- سن: به ازای هر 10 سال بعد از 30 سالگی، احتمال بروز پوکی استحوان 5/1 برابر افزایش می یابد.
- سابقه خانوادگی: درصورت ابتلا اقوام درجه اول به پوکی استخوان، احتمال مبتلا شدن به این بیماری بیشتر است.
- بیماری دیابت
- استفاده در داروهای استروئیدی
- یائسگی
عوامل خطرزایی که کنترل آنها در ابتلا به پوکی استخوان در دست ما هستند:
- وزن پایین
- سیگار کشیدن و استفاده از مشروبات الکلی
- کلسیم ناکافی در رژیم غذایی
- کمبود ویتامین D
- درمعرض نبودن نور آفتاب
- عدم انجام فعالیتهای ورزشی
چگونه میتوانیم پوکی استخوان را تشخیص دهیم؟
سنجش تراکم استخوان و مقایسه آن با حالت نرمال از تکنیکهای دقیق اندازه گیری خطر ابتلا به پوکی استخوان می باشد. علاوه بر BMD(سنجش تراکم استخوانی)، انجام آزمایشات تشخیصی از جمله اندازه گیری مقدار غلظت هورمون پاراتیروئید(PTH)، کلسیم خون و همچنین ویتامین D می تواند پیش آگهی مناسبی برای ابتلا به پوکی استخوان را نشان دهد.
آیا درمانی برای پوکی استخوان وجود دارد؟
از پزشک خود بپرسید، چه چیزی برای شما بهتر است.
- افزایش وزن با فعالیتهای ورزشی مناسب
- ترک سیگار و مشروبات الکلی
- مصرف داروهای از جمله کلسیم، ویتامین D، کلسی تونین و یا داروهای تاثیرگذار برگیرنده های استروئیدی
مصرف داروهای ذکر شده فقط با تجویز پزشک می بایستی صورت گیرد.
روشهای نوین آزمایشگاهی در درمان پوکی استخوان:
امروزه نشانگرهای تشکیل استخوان (Bone Turnover Markers) در امر پیگیری روند درمان از اهمیت خاصی برخوردارند. اندازه گیری سطح سرمی BTMs از جمله: Total P1NP (نشانگر تشکیل استخوان) و β-CrossLaps /CTX (نشانگر بازجذب استخوان)، می تواند در انتخاب بهتر و موثر درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار گیرند.
اهمیت انجام تستهای نشانگر تشکیل استخوان (Bone Turnover Markers):
- براحتی با دادن نمونه خون قادر به اندازه گیری می باشند.
- هزینه پایین نسبت به پیگیری و ارزیابی روند درمان نسبت به سنجش تراکم استخوان
- گرفتن بازخورد حداکثری سه ماه از روند درمانی برای پوکی استخوان نسبت به انجام سنجش تراکم استخوان
این نشانگرها می توانند در مورد ارزیابی خطر شکستگی های استخوانی، زمانی که اندازه گیری تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) به خودی خود، پاسخ روشن ارائه نمی دهد بسیار سودمند باشند. کاربرد ترکیبی BMD و BTMs به طور قطع، به منظور بهبود ارزیابی خطر شکستگی در بیماران مبتلا به پوکی استخوان مفید می باشد.
چه اقداماتی در ادامه باید صورت بدهیم؟
از پزشک معالج خود سوالات زیر را بپرسیم:
– آیا باید سطح ویتامین D و کلسیم خود را اندازه‌گیری کنیم؟
– آیا انجام فعالیتهای ورزشی برای من سودمند و ایمن است؟
- توصیه های پزشک معالج خود را انجام دهیم.
- رژیم غذایی مناسبی را برای سلامتی خود لحاظ کنیم.
- فعالیتهای ورزشی مناسب از جمله پیاده روی را شروع کنیم.
- عادت های نامناسب رفتاری از جمله سیگار کشیدن را ترک کنیم.
- با دوستان و خانواده خود در مورد پوکی استخوان و راه های پیشگیری و درمان آن صحبت کنیم.
منابع و وب سایت های مرتبط:
www.iranorthoped.ir/fa/
www.mayomedicallaboratories.com
www.nof.org
IFCC, Adapted from Civitelli R, et al., Osteoporos Int 2009;20:843–51
Vasikaran S, et al., Clin Chem Lab Med 2011;49:1271–4; 2. Vasikaran et al., Osteoporos Int 2011;22:391–420
http://www.toneyourbones.org/