هپاتیت صبر نمی‌کند، تشخیص و درمان آن را به تعویق نیندازید!
هپاتیت چیست؟
کبد که با بیش از 500 عملکرد اساسی بدن مرتبط است، تنظیم سطح مواد شیمیایی خون و تولید صفرا را بر عهده دارد. این عضو كانون بسياري از رويدادهاي ضروري فيزيولوژيك از قبيل تعادل قند خون (گلوكز)، توليد پروتئين پلاسما، چربي، ليپوپروتئين، توليد اسيدهاي صفراوي و ترشح آن، ذخيره‌سازي ويتامين‌هاي (B12، A،D،K،E) است.
از دیگر کارکرد‌های کبد می‌توان به تجزیه سموم موجود در خون، متابولیزه کردن داروها و پردازش خون خروجی از روده و معده اشاره کرد. هپاتیت همان التهاب کبد است. این التهاب می‌تواند در اثر عفونت ویروسی، استفاده از برخی داروها، مصرف الکل، برخی بیماری‌های ارثی، خودایمنی و یا تجمع بیش از حد چربی در کبد رخ دهد.
التهاب کبد در دو نوع حاد و مزمن ایجاد می‌شود. هپاتیت حاد طی چند هفته و بعضا با علائم شدید ظاهر شده، پس از مدتی برطرف خواهد شد. اما نوع مزمن یا طولانی مدت علائم قابل توجهی بروز نداده، ممکن است به سیروز کبدی یا سرطان کبد منجر شود. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع این بیماری می‌تواند از پیشرفت بیماری و مرگ بیمار جلوگیری کند.
برای مطالعه بیشتر در زمینه انواع، علائم و درمان این بیماری کلیک کنید.
چگونه از خودمان در برابر انواع ویروس هپاتیت مراقبت کنیم؟
این ویروس پنج گونه اصلی A، B، C، D و E دارد. هر کدام از آنها روش های انتقال، درمان و پیشگیری جداگانه‌ای دارند، اما به طور کلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- واکسن هپاتیت A و B را تزریق کنید. در صورت تزریق واکسن هپاتیت B از ابتلا به هپاتیت D نیز مصون خواهید بود. برای هپاتیت E در برخی کشورها واکسن‌هایی وجود دارند.
- رابطه جنسی محافظت شده داشته باشید.
- از سرنگ و سوزن مشترک استفاده نکنید.
- بهداشت خوردن و آشامیدن را رعایت کنید. دست ها را مرتب بشویید.
- از آب آشامیدنی مطمئن استفاده کنید.
- از وسایل شخصی دیگران استفاده نکنید.
تشخیص ابتلا به هپاتیت:
چندین روش و آزمایش برای تشخیص ابتلا فرد به هپاتیت و نوع آن (عفونی یا غیر عفونی) انجام می گیرد.
- آزمایش‌های بیوشیمی برای تشخیص التهاب و آسیب کبدی: این آزمایش‌ها شامل اندازه‌گیری آنزیم‌ها و متابولیت‌ها (موادی که از سوخت و ساز به وجود می‌آیند) می‌باشند که عموما جزئی از یک آزمایش جامع‌تر هستند. برای مثال، تست تعیین میزان آنزیم‌های آلانین آمینوترانسفراز یا آسپارتات آمینوترانسفراز و همچنین بیلی روبین که در اثر آسیب کبدی تغییر می‌کنند.
- آزمایش‌ها غربالگری جهت تشخیص هپاتیت ویروسی و نوع آن: پس از تشخیص بیماری، به جهت مشخص شدن منشاء بیماری پزشک این آزمایش‌ها را تجویز می‌کند. همچنین برای تشخیص نوع ویروس بیماری‌زا و تعیین حاد یا مزمن بودن آن، وجود آنتی بادی علیه ویروس و تعیین بار ویروس برای چکاپ بیماران از این دست آزمایش‌ها استفاده می شود. سه نوع A، B و C این بیماری بیشتر مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
- سونوگرافی و تصویربرداری اشعه ایکس به منظور تشخیص التهاب کبد و شدت آن
- آزمایش و غربالگری به منظور کنترل میزان پیشرفت آسیب کبدی و روشن شدن مراحل ادامه درمان بیمار
- بیوپسی (نمونه برداری) از کبد: یک روش تهاجمی که طی آن بخش کوچکی از بافت کبد خارج شده، زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورتیکه از طریق آزمایش‌های دیگر نوع بیماری و مشکل کبدی فرد مشخص نشود، از این روش استفاده می‌گردد.
چه آزمایش‌های برای تشخیص هپاتیت ویروسی انجام می‌گیرد؟
برای تشخیص قطعی هپاتیت ویروسی، حتماً به تایید آزمایش تشخیص طبی نیاز است. تست‌هایی که برای تشخیص نوع ویروس بیماری‌زا، حاد یا مزمن بودن بیماری و تشخیص میزان ایمنی فرد در برابر ویروس انجام می‌شوند، شامل انواع تست آنتی‌بادی (پادتن که در برابر عوامل بیماری‌زا ترشح می شود)، تست آنتی‌ژن (پروتئین های ویروسی) و همچنین یافتن ماده ژنتیکی ویروس می‌باشد.
تست آنتی‌بادی و آنتی‌ژن هر دو بر پایه روش آزمایشگاهی ایمونواسی الایزا (در قدیم) و متدهای روز دنیا از جمله ECL و CLIA انجام می‌گیرند. اساس این متدهای انجام آزمایش بر پایه آنتی‌بادی و آنتی‌ژن است که مانند قفل و کلید با یکدیگر جفت شده به هم متصل می‌شوند.
برای یافتن ماده ژنتیکی ویروس، از روش آزمایش ملکولی به نام PCR استفاده می‌شود. یافتن ماده ژنتیکی ویروس به نوع خاصی از پی‌سی‌آر نیاز دارد که تنها در برخی از آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و با استفاده از امکانات و تکنولوژی روز دنیا انجام می‌گیرد. طی این آزمایش در صورت وجود ژنوم ویروس در نمونه خون بیمار، تعداد زیادی از آن تکثیر می‌شود تا میزان آن به حدی که قابل شناسایی باشد، برسد.
تفسیر تست‌های آنتی‌ژن و آنتی‌بادی هپاتیت
در ادامه چند نمونه از تست‌ها توضیح داده خواهند شد:
- Hepatitis A IgM Antibody (Anti-HAV IgM): IgM آنتی‌بادی است که در ابتدای درگیری بدن با عفونت تولید می‌شود و پس از آن به تدریج کاهش می‌یابد. بنابراین تشخیص این آنتی بادی در نمونه خون بیمار نشان می‌دهد که او اخیراً (کمتر از 6 ماه) به هپاتیت A مبتلا بوده یا هم اکنون در حال مبارزه با این ویروس است.
- Hepatitis A IgG Antibody (Anti-HAV total/IgG): IgG تا مدت ها در بدن فرد باقی می‌ماند و ایمنی ایجاد می کند. بنابراین شناسایی آن در خون بیمار نشان دهنده ایمنی او به این بیماری است. (به وسیله واکسیناسیون یا ابتلا قبلی)
- Hepatitis B Surface (HBS) Antigen: در صورت تشخیص آنتی‌ژن سطحی ویروس هپاتیت B فرد به این بیماری مبتلا بوده قابلیت انتقال آن را دارد.
- Hepatitis B e (HBe) Antigen: آنتی ژن HBe یک قطعه پروتئینی کوچک از ویروس هپاتیت B است که حتی زودتر از آنتی ژن سطحی ویروس و در مراحل اولیه در سرم خون بیمار مشاهده می شود.
- Hepatitis C Virus Antibody (Anti HCV): اگر نتیجه این تست مثبت باشد، نشان دهنده این است که فرد قبلا تحت عفونت ویروس هپاتیت C بوده است.
- Hepatitis D Virus (HDV) Antibody: این آزمایش میزان هر دو نوع آنتی‌بادی (IgG، IgM) مربوط به هپاتیتD را در خون بیمار تعیین می‌کند.
روز جهانی هپاتیت (WHD)
تاریخ 28 ژوئن هر سال به عنوان روز جهانی هپاتیت (World Hepatitis Day) شناخته می‌شود. این روز مطابق با تولد دکتر باروخ بلومبرگ کاشف ویروس هپاتیت B، سازنده اولین واکسن برای این ویروس و برنده جایزه نوبل است. ارگان‌های بهداشتی جهان این روز را به افزایش آگاهی مردم در مورد هپاتیت‌های ویروسی، روش‌های انتقال، تشخیص و جلوگیری از آنها اختصاص می‌دهند. شعار امسال (2021)، “Hepatitis can’t wait” نامیده شده است. شعار “هپاتیت نمی تواند صبر کند” به اهمیت ریشه‌کن کردن هپاتیت ویروسی طبق برنامه سازمان جهانی بهداشت (تا سال 2030) و لزوم ادامه فعالیت‌های لازم حتی در دوران پاندمی کوید-19 برای جلوگیری از انتقال ویروس اشاره دارد. بنابراین اگر به ابتلا به هپاتیت ویروسی مشکوک هستید حتما با مشورت پزشک آزمایش مربوطه را انجام دهید.
آزمایشگاه تشخیص طبی و تخصصی پیوند با ارائه خدمات کامل در زمینه آزمایش‌های روتین و ملکولی در بالاترین سطح کیفیت در اسرع وقت آماده خدمت‌رسانی به شماست. با توجه به شیوع انواع واریانت‌های ویروس SARS-CoV-2 جهت اطلاع از خدمات نمونه‌گیری غیر حضوری آزمایشگاه پیوند کلیک کنید.
ممنون از مقاله خوبتون
سایت خوب با مقالاتی بسیار بی نظیری دارین