مرروی بر یافته‌های درمان و پیشگیری کووید-19

تیر 14, 1400

در روزهای شیوع کووید-19، اخبار متنوعی از یافته‌های دانشمندان در زمینه درمان و پیشگیری از این بیماری منتشر می‌شود. برخی از خبرگزاری‌ها و یا صفحات فضای مجازی با انتشار اخبار نادرست باعث ایجاد نگرانی و استرس در مردم می‌شوند، بنابراین توصیه می‌شود افراد اخبار مربوط به کووید-19 را تنها از منابع علمی و معتبر دنبال کنند. در ادامه به تشریح دو خبر امیدوارکننده در مورد داروی ضد ویروسی رمدسیویر و ایمنی‌زایی در برابر ویروس کرونا می‌پردازیم.

واکسن‌ها چگونه در ایمنی زایی به ما کمک می کنند؟

پیش از طرح عناوین مربوط به اخبار روز دنیا به توضیحاتی کوتاه و ساده درمورد عملکرد آنتی‌بادی و واکسن برای فهم بهتر مطالب بعدی می‌پردازیم. در بدن ما و به طور اختصاصی برای مبارزه با عوامل عفونی دو نوع سلول وجود دارد. یک دسته از این سلول‌ها به نام لنفوسیت T ، ایمنی سلولی ایجاد می‌کنند. دسته دیگر که لنفوسیت B نامیده می‌شوند، آنتی‌بادی (پادتن) ترشح می‌کنند. آنتی‌بادی‌ها برای هر عامل بیماریزا، اختصاصی هستند و در پنج گروه اصلی دسته بندی می‌شوند (IgM, IgG ,IgD ,IgE و IgA). به ایمنی ایجاد شده توسط آنتی‌بادی ایمنی هومورال گفته می‌شود.

در نهایت هر دو نوع ایمنی سلولی و هومورال سلول‌هایی با نام خاطره ایجاد می‌کنند. سلول‌های خاطره باعث می‌شوند بدن ما اصطلاحاً از عامل بیماریزا خاطره داشته باشد و در صورت تکرار بیماری بدن توانایی مقابله بیشتر و بهتری خواهد داشت. زیرا در صورت وجود سلول‌های خاطره در بدن، دیگر نیازی به شناسایی عامل بیماری‌زای جدید نیست.

این همان مکانیسمی است که واکسن ها با استفاده از آن به ما کمک می‌کنند. به عبارتی دیگر، واکسن حاوی آنتی‌ژن عامل بیماریزا بوده (پروتئین‌های موجود در سطح ویروس یا باکتری که سلول‌های ایمنی با برخورد به آنها عامل بیماریزا را شناسایی می کنند.)، نه تنها موجب تولید میزان بالای آنتی‌بادی می‌شود، بلکه سلول‌های خاطره را نیز فعال می‌کند. بعضی از واکسن‌ها حاوی ویروس یا باکتری کشته و ضعیف شده هستند. برخی دیگر حاوی ماده ژنتیکی هستند که روش تولید این آنتی‌ژن‌ها را در خود ذخیره کرده با ورود به بدن فقط بخش آنتی‌ژن ویروس یا باکتری ساخته می‌شود.

تازه ترین یافته های درمان و پیشگیری کووید-19 Vaccine — واکسن یک قطعه بی خطر از عامل بیماریزا است که شامل آنتی ژن آن می شود. همین قطعه کوچک باعث تولید آنتی بادی علیه ویروس یا باکتری مورد نظر ما می شود. بنابراین اگر در معرض ویروس یا باکتری واقعی قرار گیرید، بدن شما طریقه جنگیدن با آن را از پیش آموخته است.

سلول های ایمنی ساختارهایی مشابه تار عنکبوت برای کشتن ویروس ها تولید می‌کنند

ایمونولوژیست‌ها در دانشگاه مک مستر کانادا، مکانیزم دفاعی را که قبلاً ناشناخته بود، کشف کردند. در این مکانیسم دفاعی ساختارهایی مشابه یک تار عنکبوت، عوامل بیماری زا مانند آنفولانزا یا SARS-CoV-2 (ویروس عامل بیماری کووید-19) را به دام می‌اندازند و از بین می‌برند.

نوتروفیل‌ها فراوان‌ترین گلبول‌های سفید خون در بدن انسان هستند. وقتی نوتروفیل در معرض عوامل بیماری‌زا قرار می‌گیرد، با روش‌های مختلفی با آن مقابله می‌کند. یکی از راه‌های نوتروفیل در مقابله با عوامل بیماریزا، تله خارج سلولی نوتروفیل یا NET نام دارد.

اگر نوتروفیل به عوامل بیماری‌زایی که به وسیله آنتی بادی پوشانده شدند متصل شود، اصطلاحاً منفجر شده، مواد ژنتیکی آن به همراه برخی مواد شیمیایی یک شبکه چسبناک مشابه تار عنکبوت را تشکیل می‌دهد. شبکه چسبناک باعث به دام افتادن و کشته شدن عوامل بیماری‌زا می‌شود. به این فرایند NETosis گفته می‌شود. ایمونوگلوبولین A (Ig) یکی از انواع آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده است که در این فرایند دخیل می‌باشد. IgA در ایمنی‌زایی برای مجاری تنفسی و گوارشی نقش مهمی دارد.

طبق گزارشات این تحقیق، IgA تعداد ویروس‌هایی که برای شروع NETosis لازم است را به طور مشهودی کاهش می‌دهد و بنابراین به این فرایند سرعت می‌بخشد. این یافته‌ها که به صورت آنلاین در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشر شده، اطلاعات مهمی در مورد چگونگی عملکرد آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده در مقابله با ویروس‌ها درون مجاری تنفسی بدست می‌دهد. از بین‌بردن ویروس در مراحل ابتدایی و پیش از پیشرفت و تجمع آن‌ها در بدن، از عفونت‌های بعدی جلوگیری می‌کند. بنابراین، این کشف در طراحی و ساخت واکسن و تکنولوژی‌هایی مانند اسپری بینی نقش ویژه ای دارد. البته تولید این نوع واکسن‌ها سختی‌هایی مانند امکان وقوع واکنش های التهابی بیش از حد دارد، که نیاز به بررسی‌ها و تحقیقات بیشتری در این زمینه می‌باشد.

داروی ضد ویروسی رمدسیسویر دو مکانیسم علیه ویروس کووید-19 دارد

بر اساس یافته‌های منتشر شده در مجله شیمی بیولوژیک، محققان دانشگاه آلبرتا، مکانیسم جدیدی از عملکرد داروی ضد ویروسی رمدسیویر علیه SARS-CoV-2 را کشف کردند.

این تیم تحقیقاتی قبلاً چگونگی مهار تکثیر ماده ژنتیکی ویروس توسط رمدسیویر را در شرایط آزمایشگاهی اثبات کرده بود. وقتی ویروس کرونا وارد سلول زنده می‌شود، ابتدا با استفاده از امکانات سلول، پروتئین‌های مربوط به ساخت تکثیر ماده ژنتیکی (پلی‌مراز) خود را می‌سازد. سپس این پروتئین‌ها ساخت چندین نسخه از ماده ژنتیکی ویروسی را شروع می‌کند. داروی رمدسیویر در دو مرحله از فرایند کپی‌برداری از ماده ژنتیکی ویروس اختلال ایجاد می‌کند.

برای درک بهتر عملکرد این دارو، ماتیاس گوته، رئیس میکروبیولوژی پزشکی و ایمونولوژی در دانشکده پزشکی و دندانپزشکی آلبرتا، پلی‌مراز را به موتور ویروس تشبیه می‌کند. وی گفت: اولین مکانیزمی که تیم شناسایی کرده مانند ریختن سوخت دیزل در موتوری است که به بنزین معمولی نیاز دارد. افزودن سوخت اشتباه به موتور، باعث کاهش سرعت حرکت آن می شود. مکانیزم تازه شناسایی شده راه حرکت پلیمراز را سد می کند. این شرایط مانند وقتی است که موتور شما باید با سوخت اشتباه و شرایط وحشتناک جاده از نقطه الف به ب حرکت کند. در این شرایط یا خیلی دیر به نقطه ب می‌رسید یا هرگز این اتفاق نمی‌افتد. بنابراین، رمدسیویر تکثیر ویروس را متوقف کرده یا به تأخیر می‌اندازد، که به نوبه خود تکثیر و انتشار ویروس در بدن را کاهش می‌دهد. این پژوهشگر دانشگاه آلبرتا معتقد است که معمولاً داروهای ضد ویروسی بیش از یک مکانیسم اثر ندارند.

از آنجایی که رمدسیویر تنها داروی ضد ویروسی برای استفاده اضطراری به عنوان درمان کووید-19 است، شناخت مکانیسم عمل این دارو می‌تواند به ارتقاء و بهبود روش‌های درمانی در برابر کووید-19 کمک کند. همچنین این دانشمند به ضرورت ادامه تحقیقات بالینی و آزمایشگاهی و بررسی تاثیر دقیق دارو به بار ویروسی (میزان ویروس در بدن) تاکید کرد. به عبارتی دیگر داده‌های بیشتری برای بررسی لزوم استفاده از رمدسیویر در فازهای مختلف بیماری نیاز است.

آزمایشات بالینی داروی رمدسیویر در بیماران کووید-19 در سراسر جهان در حال انجام است، به عنوان مثال یک مورد توسط انستیتوی ملی بهداشت ایالات متحده که نتایج اولیه آن کاهش متوسط زمان بهبودی بیماران تحت درمان به 11 روز در مقایسه با 15 را نشان می‌دهد.