قارچ سیاه و کووید 19؛ شایعات و واقعیت ها

قارچ سیاه و کووید 19؛ شایعات و واقعیت ها

خرداد 31, 1400

در هند، شیوع گسترده کووید 19 منجر به افزایش مواردی از عفونت قارچی مرگبار به نام موكورمایكوزیس، معروف به “قارچ سیاه” شده است. این عفونت به همان اندازه ای که رسانه‌ها آن را به تصویر کشیده اند خطرناک است، اما شایعات مختلفی در مورد منبع انتشار و درمان آن در شبکه‌‌‌های اجتماعی وجود دارد که هریک به جای خود بایستی مورد بررسی مفصل قرار گیرند. افراد مبتلا به کووید 19 شدید ، مانند افرادی که در بخش‌‌های ICU هستند، در برابر عفونت‌‌های باکتریایی و قارچی آسیب پذیر هستند. شایع‌ترین عفونت‌‌های قارچی در بیماران مبتلا به کووید 19 شامل آسپرژیلوز یا کاندیدیازیس تهاجمی و یا موکورمایکوزیس (قارچ‌‌های  سیاه) هستند.

موکورمایکوزیس چه ارتباطی می‌تواند به کووید-19 داشته باشد؟

بدن انسان زیستگاه معمول قارچ‌‌‌هایی که متعلق به راسته موکورال‌ها مانند موکورمایکوزیس هستند نیست، این دسته شامل گونه‌هایی است که به طور معمول در خاک، گرد و غبار، پوشش‌های گیاهی در حال تجزیه و کود‌‌های حیوانی یافت می‌شوند. سیستم ایمنی بدن ما معمولاً در مقابل قارچ‌ها مقاومت می‌کند و از رشد آنها جلوگیری می‌نماید، اما همانطور که گفتیم داشتن یک بیماری یا مشکل سلامتی همچون دیابت، کووید 19 و انواع درمان‌‌‌های استروئیدی می‌تواند سیستم ایمنی بدن انسان را تا حدی تضعیف کند که این میکروارگانیسم‌ها بدن را به عنوان جایگاهی مناسب برای رشد خود بیابند.

بطور مثال دیابت نه تنها خطر ابتلا به کووید 19 را افزایش می‌دهد بلکه شرایطی را فراهم می کند که بدن بستر مناسبی برای رشد انواع عفونت‌های قارچی باشد. بدتر از این موضوع توجه داشته باشید که هم کووید 19 و هم استروئید دگزامتازون که پزشکان مراقبت‌های ویژه از آن برای درمان بیماران مبتلا به کرونا استفاده می کنند، ایمنی بدن را سرکوب می‌کند.

موكورمایكوزیس یا قارچ سیاه چیست؟

موكورميكوزيس (كه قبلاً زايگومايكوزیس ناميده مي‌شد) يك عفونت قارچي جدي است که در سراسر محیط امکان زندگی دارد. موكورميكوزيس عمدتاً افرادي را كه مشكلات بهداشتي دارند و يا داروهايي مصرف مي كنند كه توانايي بدن آنها در مقابله با ميكروب‌ها و بيماري‌ها را كاهش مي‌دهد، مبتلا م‌كند. این بیماری بعد از استنشاق اسپور‌‌های قارچ از هوا معمولاً روی سینوس‌ها یا ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین می‌تواند پس از بریدگی، سوختگی یا نوع دیگری از آسیب پوستی روی پوست ایجاد شود.

انواع موكورميكوزيس و علائم آنها

  • موكورمیكوزیس رینوسركربال (سینوس و مغز) نوعی عفونت در سینوسها است كه می‌تواند به مغز گسترش یابد. این نوع موكورمیكوزیس بیشتر در افراد دیابتی كنترل نشده و در افرادی كه پیوند کلیه دارند، شایع است. علائم آن عبارت است از تورم یکطرفه صورت، سردرد، گرفتگی بینی یا سینوس، لکه‌های سیاه روی بینی یا قسمت بالای دهان و همچنین تب.
  • موکورمایکوزیس ریوی متداول‌ترین نوع موکورمایکوزیس در افراد مبتلا به سرطان و در افرادی است که پیوند عضو یا پیوند سلول بنیادی انجام داده‌اند. تب، تنگی نفس، سرفه و درد قفسه سینه علائم آن می‌باشند.
  • موکورمایکوزیس دستگاه گوارش در بین کودکان خردسال بیشتر از بزرگسالان می‌باشد، به خصوص نوزادان نارس و کم وزن که سن آنها کمتر از 1 ماه است و نیاز به آنتی بیوتیک، جراحی یا دارو‌های استروئیدی دارند که توانایی بدن در مبارزه با میکروب‌ها و بیماری‌ها را کاهش می‌دهد.
  • موکورمایکوزیس پوستی پس از ورود قارچ‌ها به بدن از طریق خراش برداشتن پوست (به عنوان مثال، پس از جراحی ، سوختگی یا آسیب‌‌های پوستی دیگر). این رایج‌ترین شکل موکورمایکوزیس در میان افرادی است که سیستم ایمنی بدن ضعیفی ندارند. علائم موكورمیكوزیس پوستی می‌تواند به صورت تاول یا زخم به نظر برسد و ناحیه آلوده ممكن است سیاه شود. درد شکم و استفراغ و خونریزی شکمی از علائم آن هستند.
  • موكورمیكوزیس انتشاری هنگامی رخ می‌دهد كه عفونت از طریق جریان خون گسترش یافته و قسمت دیگری از بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این عفونت به طور معمول مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد ، اما می‌تواند اعضای دیگر مانند طحال ، قلب و پوست را نیز تحت تأثیر قرار دهد به همین دلیل است که این نوع عفونت، جزو عفونت ‌های فرصت طلب تلقی می‌شوند.

برخی از  علائمی که در بالا به آنها اشاره شد مابین موکورمایکوزیس  و طوفان سیتوکین ناشی از کووید19 میتواند یکسان می‌باشند. لازم بذکر است که طوفان سیتوکین، یک واکنش فیزیولوژیکی در انسان و سایر حیوانات است که در آن سیستم ایمنی ذاتی باعث آزاد شدن کنترل نشده و بیش از حد مولکول‌‌های سیگنالینگ پیش‌التهابی به نام سیتوکین می‌شود.

در تاریخ 26 مه 2021، وجود تعداد 11717 مورد بیمار موكورمایكوزیس در هند تایید شد، این کشور بیش از سایر كشور‌‌های جهان، به جز چین، دارای بیمار دیابتی است و این موضوع تاثیر بسیار زیادی در بالا بودن تعداد بیماران مبتلا به قارچ سیاه در این کشور دارد. حتی پیش از همه گیری کرونا نیز، شیوع موكورمایكوزیس در هند 70 برابر بیشتر از بقیه جهان بوده است.

میزان مرگ و میر بیماری قارچ سیاه قبل و بعد از همه گیری کووید-19

چرا به بیماری موکورمایکوزیس، قارچ سیاه می گویند؟

این قارچ خون‌رسانی به بافت‌های آلوده را مختل می‌کند و باعث تغییر رنگ پوست افراد به رنگ سیاه می‌شود و از این رو در اصطلاح به آن “قارچ سیاه” می‌گویند؛ اما بایستی توجه داشت که این نام به معنای آن نیست که رنگ خود این نوع قارچ سیاه است. پروفسور مالکوم ریچاردسون، استاد قارچ شناسی پزشکی در دانشگاه منچستر در انگلستان، در مصاحبه با رسانه Medical News Today گفت که این نام برای این نوع بیماری قارچی “کاملاً نامناسب است”.

وی در ایمیلی نوشت: “عوامل بیماری موكورمایكوزیس، به عنوان مثال Rhizopus oryzae، هیالین (شفاف) هستند.”

“از نظر قارچ شناسی، اصطلاح” قارچ سیاه “(یا مخمر سیاه) فقط به قارچ‌‌‌های موسوم به دماتاسه محدود می‌شود که در دیواره‌‌‌های سلول خود ملانین دارند. بسیاری از افراد سعی کرده اند این مورد را در توییتر تصحیح کنند اما هیچ فایده ای ندارد”.

وی گفت كه رسانه ها در هند از اصطلاحات گمراه كننده دیگری به نام ‌‌های “قارچ سفید” و “قارچ زرد” برای توصیف انواع موكورمایكوزیس استفاده می كنند.

شایعات مربوط به انتقال موکورمایکوزیس

چندین نظریه در مورد منبع عفونت‌‌های موکورمایکوزیس در شبکه ‌‌های اجتماعی در جریان است که بسیاری از آنها بی اساس هستند.

  • انتقال فرد به فرد

موكورمایكوزیس نمی تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود، بنابراین نیازی به جداسازی افراد مبتلا از سایر بیماران نیست، مگر اینکه آنها به طور همزمان به کووید-19 نیز مبتلا باشند.

  • قارچ‌هایی که در آب، کپسول‌های اکسیژن و یا دستگاه‌‌‌های رطوبت ساز رشد می‌کنند

برخی از کارشناسان رسانه‌ای به این نتیجه رسیده‌اند که احتمال دارد قارچ‌ها در آب کثیف، در سیلندر‌‌های اکسیژن بیمارستان یا دستگاه‌‌‌های رطوبت ساز رشد کنند؛ با این حال، هیچ مدرکی دال بر این وجود ندارد و قارچ شناسان اشاره کرده‌اند که قارچ ها نمی‌توانند در مایعات اسپور تولید کنند.

  • ماسک‌‌‌های صورت دارای قارچ سیاه هستند

این موضوع شایعه ای بیش نیست؛ هیچ مدرکی وجود ندارد که ماسک ‌‌های صورت بتوانند قارچ ها را پناه داده و بستر رشد آنها باشند.

میزان مرگ و میر بیماری قارچ سیاه قبل و بعد از همه‌گیری کووید-19

بدون درمان فوری با داروی ضد قارچ و جراحی برای از بین بردن بافت نکروزه (بافت مرده ناشی از این نوع بیماری قارچی)، موکورمایکوزیس اغلب کشنده است. قبل از همه گیری ویروس کووید-19، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) میزان مرگ و میر کلی ناشی از این بیماری را مطابق با گزارشات منابع معتبر 54٪ اعلام کردند.

در یک بررسی سیستماتیک از سال 2021 کلیه موارد مربوط به  کووید 19 که دچار بیماری قارچ سیاه نیز شده اند 101 مورد بوده و در منابع علمی منتشر شده است، که 82 مورد آنها در هند و 19 مورد از سایر نقاط جهان است. در میان این موارد، در 31٪ بیماری قارچ سیاه کشنده گزارش شده است.

دکتر عوضش کومار سینگ (Dr. Awadhesh Kumar Singh) و همكارانش گزارش كرده اند كه حدود 60٪ از كل موارد ابتلا به قارچ سیاه در طی عفونت فعال ویروس عامل بیماری کرونا به این بیماری دچار شده اند و 40٪ پس از بهبودی مبتلا شده اند. در مجموع، همچنین 80٪ بیماران دیابت داشتند و 76٪ آنها تحت درمان با کورتیکواستروئیدها بودند.

چگونه موکورمایکوزیس تشخیص داده می‌شود؟

مراکز بهداشتی هنگام تشخیص موكورمیكوزیس، سابقه پزشكی، علائم، معاینات بدنی و آزمایش‌‍‌های آزمایشگاهی شخص را در نظر می‌گیرند و از روش‌های  استاندارد و رایج جهت تشخیص آن استفاده می‌کنند. همچنین در مواردی که تجهیزات و ادوات تشخیص اختصاصی براساس DNA عامل بیماری‌زای قارچی موجود باشد می‌توان از روش‌های ملکولی جهت تشخیص استفاده نمود بطوری که استفاده از هدف‌های ملکولی متفاوت شامل ژن‌های محافظت‌شده‌ی DNA ريبوزومی و ژن‌های مناطق متغير از نسخه‌های داخلی جداکنندهInternal Transcribed Spacer (ITS)  که قابليت تفکيک بين‌گونه‌ای را بدست مي‌دهد، رايج‌ترين روش‌های تشخيص مولکولی برای قارچ‌ها هستند.

مراکز بهداشتی که گمان می‌کنند شخص در ریه‌ها یا سینوس‌ها به بیماری موکورمایکوزیس مبتلا شده است، جهت تشخیص آزمایشگاهی نمونه ای از مایعات را از سیستم تنفسی جمع کرده و به آزمایشگاه بفرستند. همچنین ممکن است نمونه برداری از بافت (بیوپسی) را انجام دهند که در آن نمونه کوچکی از بافت آسیب دیده در آزمایشگاه برای اثبات موکورمایکوزیس  در زیر میکروسکوپ یا در یک محیط کشت قارچی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. همانطور که پیشتر گفته‌شد امروزه با نفوذ زيست‌شناسی ملکولی به عرصه‌های تشخيصی، می‌توان با تشخيص سريع عامل عفونت اقدام به درمان کامل بيمار نمود و استفاده از روش‌های ملکولی جهت تشخیص یکی از بهترین روش‌ها می‌باشد. همچنین ممکن است علاوه بر انجام آزمایشات تشخیصی بالینی، نیاز به آزمایش‌‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن از ریه ها‌، سینوس ها یا سایر قسمت‌‌های  بدن خود داشته باشید که این امر به محل آلودگی مشکوک بستگی دارد.

درمان موكورميكوزيس

موكورميكوزيس يك عفونت جدي است و نياز به درمان با داروهاي ضد قارچ تجويز شده، معمولاً آمفوتريسين B ، پوساكونازول، يا ايزووكونازول است. بعضی از آنها ازطریق ورید و بعضی از طریق دهان تجویز می‌شوند. سایر داروها از جمله فلوكونازول ، ووریكونازول و اكینوكاندین ها در برابر قارچ ‌های ی كه باعث موكورمیكوزیس می شوند موثر نیستند. غالباً ، موكورمیكوزیس پیشرفته نیاز به جراحی برای برش دادن بافت آلوده دارد.

آسپرژیلوز ریوی و کاندیدیازیس تهاجمی مرتبط با کووید 19

دانشمندان هنوز در مورد آسپرژیلوز (عفونت ‌های  ناشی از قارچ Aspergillus) در افراد مبتلا به کووید 19 شدید در حال بررسی و تحقیقات بیشتر هستند. در گذشته ، دانشمندان تصور می‌کردند که آسپرژیلوز تقریباً به طور کامل در افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها به شدت ضعیف شده است، رخ داده است. اما، آسپرژیلوز در بیماران فاقد سیستم ایمنی ضعیف اما دارای عفونت‌‌های  تنفسی شدید ناشی از ویروس‌ها ، از جمله آنفلوانزا، به طور فزاینده‌ای گزارش شده است. بیمارانی که برای کووید 19 بستری شده‌اند ، در معرض خطر عفونت‌‌های فرصت‌طلب مرتبط با مراکز مراقبت‌های بهداشتی، از جمله کاندیدمی یا عفونت‌‌های جریان خون ناشی از کاندیدا هستند. تشخیص و کنترل به موقع عفونت‌های کاندیدا و عفونت‌‌های مقاوم در برابر داروها ،کلید کاهش مرگ ناشی از کووید 19در بیماران مبتلا به عفونت ‌های مشترک قارچی شدید و کووید 19 است.

منابع:

دیدگاه خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    error: Content is protected !!