روز جهانی سل: تشخیص زودهنگام
بیماری سل یکی از انواع بیماری‌های شایع می‌باشد که تعداد زیادی از افراد در دنیا به این بیماری مبتلا هستند و علم پزشکی همواره سعی دارد با تشخیص زودهنگام عفونت باکتریایی سل مانع از انتشار آن و درمان کامل این بیماری شود.
روز جهانی سل هر سال در 24 مارس برگزار می‌شود. “بله! ما می توانیم سل را ریشه‌کن کنیم!” شعار سال 2023 برای این روز است که سعی دارد رهبران سراسر جهان را ترغیب کندتا برای متوقف کردن اپیدمی سل اقدام کنند.
سل سالانه بیش از 10 میلیون نفر را مبتلا می‌کند. این بیماری قابل پیشگیری و قابل درمان است، اما همانطور که پیشتر اشاره شد تشخیص زودهنگام همچنان کلید اصلی است. تشخیص دقیق سل در اوایل چرخه عفونت می‌تواند به تسریع درمان و مهار گسترش بیماری کمک شایانی کند.
تشخیص زودهنگام سل همچنان بزرگترین مانع در انطباق با درمان است. برای اینکه سل به طور کامل ریشه کن شود، ما به یک زیرساخت بهداشت عمومی مجهز نیاز داریم که بتواند موارد عفونی ریوی را قبل از اینکه بیماری فرصت انتشار پیدا کند، زود تشخیص دهد.
علیرغم پیشرفت‌های انجام شده و اقدامات انجام شده توسط کشورهای جهان، ما هنوز در رسیدن به اهداف و اهداف استراتژی پایان سل راه طولانی را در پیش داریم و چالش های مختلفی وجود دارند که باید در واکنش منطقه‌ای به سل مورد توجه قرار گیرند.
شاید برای نیل به این هدف نیاز به:
تقویت مشارکت و همکاری برای به حداکثر رساندن تأثیر مفید تلاش‌های پیشگیری و مراقبت از سل
تقویت همکاری چند بخشی برای تقویت پاسخ ها برای پایان دادن به بیماری سل از طریق بسیج منابع، تضمین حمایت اجتماعی از افراد مبتلا به سل، و پرداختن به عوامل اجتماعی تعیین کننده در بروز بیماری سل.
افزایش سرمایه‌گذاری به درمان‌های سل و روش‌های پیشگیرانه
تقویت تحقیقات و نوآوری در مورد تشخیص دقیق و سریع بیماری سل
انواع روش تشخیص آزمایشگاهی سل
برای آن که پزشک به صورت قطعی به شما اعلام نماید که درگیر بیماری سل هستید باید نتایج انواع آزمایشات شما را بررسی نموده و سپس با مستندات اقدام به درمان نماید. از انواع روش تشخیص آزمایشگاهی سل می‌توانیم به موراد زیر اشاره نماییم:
آزمایش پوستی توبرکولین (PPD):
در این تست که به تست TST نیز معروف است با استفاده از یک سرنگ مخصوص، مایع PPD tuberculin را به زیر پوست انتقال می‌دهند، معمولا ناحیه مورد استفاده قسمت ساعد می‌باشند. اگر هنگام تزریق برآمدگی کم رنگ و کوچکی ایجاد گردد، طبیعی است، در نظر داشته باشید اینکار با تزریق واکسن متفاوت است. بعد از گذشت چندین روز همکار آزمایشگاه و یا پزشک پوست شما را بررسی خواهد کرد، اگر جای تست متورم و سفت و برجسته باشد در این حالت به وسیله خط کش آن را اندازه خواهد زد و نتیجه TST که بستگی به اندازه جای تورم قرمزی محل تزریق دارد گزارش می‌گردد. بعد از انجام این تست برای بیماری سل و مثبت شدن آن باید آزمایش های دیگری را نیز برای مشخص نمودن پنهان بودن و یا آشکار بودن انجام دهید.
روش تشخیص ملکولی (PCR):
تست پی سی آر یا همان واکنش زنجیره پلیمرازی میتوان آن را به دلیل زمان کوتاه برای تشخیص و پاسخ به نتیجه آزمایش یکی از روش های مهم و اساسی برای تشخیص این بیماری معرفی نمود. PCR روشی است که با دریافت اثری از DNA موجود در باکتری و مشاهده نمودن توالی ژنتیکی مورد نظر در باکتری عامل بیماری سل می‌توانیم به مثبت بودن پاسخ تست پی ببریم. به همین روش نیز میتوان بیان نمود که آیا باکتری در بدن فرد موجود است یا خیر. چرا که گاهی ممکن است باکتری در بدن وجود داشته باشد اما فعالیتی را نداشته باشد و به همین دلیل به شکل پنهان در بدن باقی خواهد ماند و هیچ گونه علائمی را نیز بروز نمی دهد. در این صورت با روش pcr می‌توانیم به وجود یا عدم وجود این بیماری یعنی بیماری سل پی ببریم.
روش گامای اینترفرون(IGRA):
این آزمایش معمولا برروی خون افراد مشکوک به بیماری سل صورت می‌گیرد، در این آزمایش واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر حمله باکتری و عامل بیماری سل اندازه‌گیری می‌شود. به عبارتی میزان آنتی بادی موجود و پادتن های ترشح شده بیان گر مثبت یا منفی بودن این تست خواهد بود. میزان آنتی بادی موجود و اندازه آن در بدن باید در حالت عادی یک میزان مشخص و تعریف شده باشد. زمانی که عامل بیماری وارد بدن می شود بدن در برابر آن عامل شروع به تولید پادتن و ترشح آنتی بادی خواهد کرد، در این حالت دو دسته آنتی بادی حمله ای و خاطره ایجاد می شود. آنتی بادی های حمله ای را می توانیم به این روش اندازه گیری نماییم. به وسیله اندازه گیری این ماده در بدن می توانیم برای درمان اقدام نماییم.
بررسی اسمیر مستقیم خلط و کشت آن:
با روش تهیه اسمیر مستقیم از خلط های نمونه برداری شده و کشت دادن آن ها و در نهایت رنگ آمیزی اسید فست (روش زیل نلسون ZN Neelsen-Ziehl) یا روش مقاومت در برابر رنگبری اسید و مشاهده در زیر میکروسکوپ میتوان به وجود این عامل بیماری سل پی برد. در این روش ابتدا از فرد مشکوک به بیماری، نمونه خلط گرفته می‌شود و در بستر محیط کشت مخصوصی و با دمای و شرایط مناسب و در بازه زمانی مشخص قرار داده می شود. بعد از مدت زمان مشخص شده اگر باکتری در بستر محیط کشت رشد نماید به معنی مثبت بودن پاسخ تست است و فرد به بیماری سل مبتلا خواهید بود. این آزمایش معمولا از آزمایش های ابتدایی است و زمان طولانی را برای پاسخ آزمایش باید صرف نمایید.
رنگ‌آمیزی TB فلوروکروم:
این روش یکی از متد‌های بروز دنیا در تشخیص باسیل سل است و با استفاده از روش فلوروکروم، مایکوباکتریا به شکل میله‌های فلورسنت روشن در برابر پس زمینه تیره‌تر تشخیص داده می‌شوند. رنگ‌آمیزی فلوروکروم دارای حساسیت بیشتری بوده و زمان کمتری برای بررسی اسمیر در مقایسه با رنگ‌آمیزی Kinyoun یا ZN مورد نیاز است زیرا اسمیرها می‌توانند با بزرگنمایی کمتر مورد بررسی قرار گیرند.
امروزه در اختیار داشتن کیت‌های تشخیص آزمایشگاهی معتبر که نتایج دقیق و سریعی را ارایه دهند، یکی از نیازهای اساسی آزمایشگاهی‌های تشخیص طبی در کشور می‌باشد که با اتکا به توان و دانش شرکت‌های تولیدی داخلی این امر محقق شده است. بطور مثال شرکت دانش‌بنیان پژوهش و توسعه امیرپیوند بعنوان یکی از شرکت‌های پیشتاز در عرصه تولید کیت‌های معرف‌های تشخیص آزمایشگاهی، در حال حاضر درحال تولید و ارایه محصولات متنوع IVDدار در حوزه تشخیص بیماری سل با برند AP-RAD در بازار داخلی می‌باشد. از جمله این محصولات میتوان به کیت رنگ آمیزی TB فلوروکروم، کیت استخراج DNA مایکوباکتریوم‌ها و برای اولین در کشور موفق به تولید و اخذ مجوز IVD از اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت جهت تولید کیت PCR مالتیپلکس تشخیص کیفی NTM & MTC در کشور شده است، اشاره کرد.
آزمایشگاه تشخیص طبی، تخصصی، پاتولوژی و ژنتیک پزشکی پیوند با استفاده از بروزترین تکنیک، کیت‌های و تعریف پنل‌های تشخیصی بر روی انواع نمونه در زمینه‌های ایمنوسرولوژی و ملکولی بعنوان یکی از مراکز رفرال در تشخیص بیماری سل در سطح کشور شناخته شده است