نارسایی مزمن کلیوی؛ علائم، علل و تشخیص آن

آزمایش‌های تشخیصی بیماری مزمن کلیه (CKD)

CKD را می‌توان با استفاده از آزمایش خون و ادرار تشخیص داد. این آزمایش‌ها به بررسی سطوح بالای برخی از مواد در خون و ادرار می‌پردازند که نشانه‌ای از عملکرد صحیح کلیه‌ها هستند.

اگر در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری کلیوی هستید (به عنوان مثال، یک عامل خطر شناخته شده مانند فشار خون بالا یا دیابت دارید)، ممکن است به شما توصیه شود که آزمایش‌های منظمی برای بررسی CKD انجام دهید تا در مراحل اولیه تشخیص داده شود.

از آنجایی که کلیه‌ها مواد زائد، سموم و مایعات اضافی را از خون خارج می‌کنند، پزشکان از آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه استفاده می‌کنند. آزمایش‌ برخی از پارامترهای خون نشان می‌دهد که کلیه‌های چقدر کار خود را به خوبی انجام می‌دهند و مواد زائد چقدر سریع خارج می‌شوند. در اینجا چند آزمایش خون مرتبط با تشخصیص CKD ذکر می‌شود:

کراتینین سرم؛ آزمایش خون سرم کراتینین میزان کراتینین خون شما را اندازه گیری می‌کند. اگر کلیه‌های آنطور که باید کار نکنند، سطح کراتینین سرم  بالا می‌رود. سطح طبیعی کراتین سرم به جنسیت، سن و میزان توده عضلانی بدن بستگی دارد.

نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR). GFR معیاری است که نشان می‌دهد کلیه‌ها چگونه مواد زائد، سموم و مایعات اضافی را از خون دفع می‌کنند. سطح کراتینین سرم، سن و جنس برای محاسبه عدد GFR استفاده می‌شود. مانند سایر آزمایشات کلیه، یک عدد GFR طبیعی به سن و جنس بستگی دارد. اگر GFR پایین است، کلیه‌های شما احتمالا آنطور که باید کار نمی کنند. با پیشرفت بیماری کلیه، GFR کاهش می‌یابد.

نیتروژن اوره خون (BUN). این آزمایش میزان نیتروژن اوره در خون را اندازه گیری می‌کند. نیتروژن اوره محصول زائدی است که بدن از تجزیه پروتئین موجود در مواد غذاهایی خورده شده تولید می‌کند. کلیه‌های سالم نیتروژن اوره را از خون فیلتر می‌کنند و از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود. این فرآیند به حفظ سطح BUN در محدوده طبیعی کمک می‌کند. سطح نرمال نیتروژن اوره به سن و سایر شرایط سلامتی که ممکن است داشته باشید بستگی دارد.

اگر سطح BUN علائم بیماری کلیوی را نشان دهد، پزشک از نتایج آزمایش BUN همراه با سایر آزمایش‌ها برای تصمیم‌گیری در مورد یک برنامه درمانی که به بهترین وجه با نیازهای بیمار مطابقت دارد، استفاده می‌کند.

سیستاتین C. سیستاتین C پروتئین کوچکی است که توسط تمام سلول‌های هسته دار (یعنی اکثر سلول های بدن) تولید می‌شود. در افراد سالم با سرعت ثابتی تولید و از بین می‌رود و در مایعات مختلف بدن مانند خون، مایع نخاعی ادرار و شیر مادر یافت می‌شود. همچنین میزان تولید آن مشمول شرایط خاصی مانند جنسیت، توده عضلانی و نژاد نمی باشد. در افراد سالم، غلظت سیستاتین C خون در طول زندگی نسبتا ثابت باقی می‌ماند. اگر عملکرد کلیه کاهش یابد، غلظت خون این پروتئین افزایش می‌یابد.
از آنجایی که غلظت سیستاتین C با تغییرات GFR در نوسان است، آزمایش سیستاتین C می‌تواند برای ارزیابی عملکرد کلیه و تخمین GFR استفاده شود.

آزمایش ادرار

آزمایش ادرار نیز برای موارد زیر انجام می شود:

سطح آلبومین و کراتینین را در ادرار خود بررسی کنید – که به عنوان نسبت آلبومین: کراتینین یا ACR شناخته می‌شود.
همچنین در آزمایش وجود خون یا پروتئین در ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. در کنار eGFR، آزمایش‌های ادرار می‌تواند به ارائه تصویر دقیق‌تری از عملکرد کلیه‌ها کمک کند.

از نتایج آزمایش خون و ادرار می‌توان برای تشخیص مرحله بیماری کلیوی استفاده کرد. این عددی است که نشان‌دهنده شدت آسیب به کلیه‌ها است و عدد بالاتر نشان‌دهنده CKD جدی‌تر است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش‌های مربوط به CKD اینجا را کلیک کنید.

منابع:

https://www.kidney.org/kidneydisease/global-facts-about-kidney-disease
https://www.cdc.gov/kidneydisease/pdf/kidney_factsheet.pdf
http://www.worldkidneyday.org/faqs/chronic-kidney-disease/
https://www.kidney.org/kidneydisease/global-facts-about-kidney-disease
http://gh.bmj.com/content/2/2/e000380
http://www.worldkidneyday.org/2022-campaign/2022-wkd-theme/